Cách mạng khoa học công nghệ đã ảnh hưởng đến cuộc sống con người Việt Nam thế nào trong những năm qua?

“Ảnh hưởng của cuộc Cách mạng Khoa học công nghệ đến con người Việt Nam hiện nay” là chủ đề của buổi tọa đàm khoa học vừa diễn ra vào sáng 14/5/2018 tại Trường Đại học Kinh tế – Đại học Đà Nẵng. Chương trình nằm trong khuôn khổ đề tài cấp Nhà nước do PGS.TSKH Lương Đình Hải – Viện Nghiên cứu con người làm chủ nhiệm. Tham dự tọa đàm có lãnh đạo, giảng viên và sinh viên các Khoa Lý luận chính trị, Kinh tế chính trị – Trường Đại học Kinh tế.

Sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ đã trở thành một trong những đặc điểm lớn nhất, bao trùm nhất của thời đại ngày nay. Các tiến bộ trong khoa học công nghệ đang giúp con người khám phá và khai thác tự nhiên hiệu quả hơn; đưa con người trở thành chủ thể trong mối quan hệ với tự nhiên; quyết định tốc độ phát triển của mỗi quốc gia; làm thay đổi căn bản tính chất nền sản xuất xã hội; từng bước giải phóng con người ra khỏi nền sản xuất trực tiếp; làm biến đổi sâu sắc cách con người sinh hoạt văn hoá tinh thần,...

Sự phát triển mạnh mẽ và tác động sâu rộng của khoa học công nghệ đang đặt ra hàng loạt vấn đề cho nhận thức khoa học, trở thành chủ đề có tính xuyên suốt trong các kỳ đại hội triết học thế giới gần đây. Trên thế giới hiện có khá nhiều công trình nghiên cứu về tác động của chúng nhưng chủ yếu đề cập đến khía cạnh kinh tế, đến cách thức con người tiến hành sản xuất vật chất, đến những biến đổi về môi trường tự nhiên, môi trường văn hoá,... Ở Việt Nam, thực tế cho thấy, dưới tác động của khoa học công nghệ, lối sống của người Việt đang có những thay đổi lớn lao, toàn diện với cả hai mảng tối sáng đan xen. Tọa đàm khoa học lần này là cơ hội để các nhà nghiên cứu, giảng viên trao đổi quan điểm, kết quả nghiên cứu của mình về những tác động của khoa học công nghệ với đời sống của người Việt.

Tọa đàm đã nhận được nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi từ các đại biểu, bởi hơn ai hết, chính họ cũng là những người đang trực tiếp chứng kiến, cảm nhận và sống trong sự thay đổi mà cuộc cách mạng này mang đến. Thông qua những trải nghiệm từ cuộc sống, thực tiễn công tác và quá trình nghiên cứu, các đại biểu cho rằng cần nhìn nhận sự tác động của khoa học công nghệ trên hai bình diện tích cực và tiêu cực. Chỉ xét riêng trong lĩnh vực giáo dục, các đại biểu chỉ ra sự xuất hiện của khoa học công nghệ đã giúp việc giảng dạy và học tập có những bước tiến vượt trội, mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức với mọi người mọi nhà; bên cạnh đó con người có nhiều phương thức tiếp cận dễ dàng hơn trong việc kết nối các mối quan hệ; con người cũng có cơ hội thể hiện quan điểm, nhiều vụ việc được phơi bày ra ánh sáng nhờ mạng xã hội, sức mạnh công luận cũng lớn mạnh hơn trong thời đại công nghệ… Có thể thấy khoa học công nghệ đã thay đổi cuộc sống và tác động đến con người trong mọi lĩnh vực. Tuy nhiên không thể tránh khỏi những mặt trái, khoa học công nghệ ra đời: nhiều hệ thống máy móc/robot có khả năng thay thế sức lao động con người, đó là một thách thức cho người lao động; một số những tiến bộ trong khoa học công nghệ còn trở thành công cụ, thành phương tiện tiếp tay cho những việc làm phi pháp, gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội; bên cạnh đó sự bao trùm của khoa học còn khiến các mối quan hệ xã hội ngày càng xa cách, ảnh hướng đến lối sống, suy nghĩ và đạo đức con người, đặc biệt là nhiều hệ lụy cho thế hệ trẻ…

Các ý kiến được ghi nhận tại tọa đàm sẽ góp phần hoàn thiện đề tài cấp nhà nước Ảnh hưởng của cách mạng khoa học và công nghệ đến con người Việt Nam hiện nay”do PGS.TSKH Lương Đình Hải – Viện Nghiên cứu con người làm chủ nhiệm. Các đại biểu kỳ vọng thông qua việc trao đổi, phân tích này, đề tài sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy những tác động tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực của cách mạng khoa học công nghệ đến lối sống của người Việt Nam hiện nay. 

Xuân Tân – Trung tâm CNTT & TT